Omgekeerde novelle kan vertraging APF voorkomen.
De Eerste Kamer wacht met de inhoudelijke behandeling van het Wetsvoorstel voor het Algemeen Pensioenfonds (APF). Naar aanleiding van de behandeling in de Tweede Kamer vroeg staatssecretaris Klijnsma een spoedadvies aan de Raad van State. De bedoeling van haar en van de Tweede Kamer was om de behandeling in de Eerste Kamer hierdoor geen vertraging te laten oplopen. Mocht het advies van de Raad van State hiertoe aanleiding geven, dan zegde de staatssecretaris toe om het wetsvoorstel via een zogenoemde novelle aan te passen.
De Eerste Kamer bepaalt echter haar eigen agenda en werkwijze. In eerste instantie stond het zogenoemde voorbereidend onderzoek van de Eerste Kamercommissie voor SZW voor 8 september op de rol. Het voorbereidend onderzoek is de eerste fase van de schriftelijke voorbereiding door de Kamercommissie. De Kamercommissie besloot echter dit voorbereidend onderzoek te laten vervallen. Zij wil eerst de kabinetsreactie op het advies van de Raad van State afwachten. Pas daarna zal de commissie de verdere procedure bespreken. De door de staatssecretaris en de Tweede Kamer zo gevreesde vertraging dreigt zich dus voor te doen. Maar, wellicht heb ik een oplossing. Staatsrechtelijk ongebruikelijk, maar dat was de weg die staatssecretaris Klijnsma in eerste instantie koos ook.
Eerst even terug naar de behandeling in de Tweede Kamer. Want daar ligt de kiem van de nu ontstane situatie. Het wetsvoorstel APF voorziet niet in de mogelijkheid voor een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds om zich om te vormen tot een APF. In de nota naar aanleiding van het verslag geeft de regering aan eerst een fundamentele discussie te willen voeren over de verplichtstelling met alle betrokken belanghebbenden. Als op basis van onderzoek blijkt dat het voor verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen wenselijk is dat zij gebruik maken van (de dienstverlening van) het algemeen pensioenfonds, dan sluit de regering niet uit dat dit op een later moment tot aanpassing zal leiden.De Tweede Kamerleden en coalitiegenoten Lodders (VVD) en Vermeij (PvdA) dienden daarop een amendement in op grond waarvan verplicht gestelde bedrijfstakpensioenfondsen ingeval van een onderlinge fusie de mogelijkheid hebben om per collectiviteit van het fuserende bedrijfstakpensioenfonds afgescheiden vermogen aan te houden. Staatssecretaris Klijnsma (PvdA) ontraadde het amendement met de meest krachtige formulering. Zij gaf aan “zich ernstig te moeten beraden” op het wetsvoorstel als de Tweede Kamer het amendement aannam. In gewoon Nederlands betekent dit dat de staatssecretaris het wetsvoorstel in dat geval intrekt. Een bijzonder situatie bij een door twee regeringspartijen ingediend amendement! De staatssecretaris is bang dat het amendement de Nederlandse regelgeving inzake de verplichtstelling in gevaar brengt. De verplichtstelling is een inbreuk op het Europese mededingingsrecht. Dat Europese mededingingsrecht staat de verplichtstelling toe omdat er sprake is van een essentieel sociaal doel zoals dat heet, betoogde mevrouw Klijnsma in de Tweede Kamer. Het voorkomen van een concurrentie op de arbeidsvoorwaarde pensioen en het zo veel mogelijk mensen pensioen laten opbouwen zijn de essentiële sociale doelen. Maar er moet wel sprake zijn van randvoorwaarden. Dat blijkt ook uit de jurisprudentie van het Europese Hof. In de kern moet er sprake zijn van voldoende solidariteitskenmerken. De vraag is of een rechter zal oordelen of er voldoende solidariteitskenmerken zijn als een van deze kenmerken, in dit geval de eis van één financieel geheel verdwijnt, zo houdt zij de Kamer voor. Ondanks het feit dat zij het amendement sympathiek vindt, ontraadt ze de Kamer het aan te nemen.
De Tweede Kamer nam het amendement desondanks aan. De middenweg – of in dit geval wellicht de vluchtstrook – bestond er uit dat de staatssecretaris een spoedadvies vroeg aan de Raad van State. Het door de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel – inclusief het amendement Lodders/Vermeij - stuurde het kabinet alvast naar de Eerste Kamer, zodat de behandeling daar geen vertraging op hoefde te lopen. Mocht het advies van de Raad van State daartoe aanleiding geven, dan zegde de staatssecretaris toe om indien nodig het wetsvoorstel via een novelle hierop aan te passen en in die vorm door de Eerste Kamer te laten behandelen.
Door het besluit van de Eerste Kamer loopt de behandeling van het wetsvoorstel vertraging op. Iets wat de Tweede Kamer en de staatssecretaris nu juist wilden voorkomen. De kans dat de ingangsdatum van 1 januari 2016 niet haalbaar blijkt, neemt hierdoor toe. Diverse pensioenfondsen die – al dan niet onder druk van besturen en toezichthouder – overwegen om zichzelf op te heffen en toe te treden tot een APF, kunnen dit dus wellicht niet al per 1 januari 2016 doen. En, zoals het Tweede Kamerlid Lodders tijdens de mondelinge behandeling constateerde, kan dat voor een aantal fondsen te laat zijn.
Daarom is het een goede zaak als de behandeling in de Eerste Kamer zo snel mogelijk begint. Uiteraard respecteer ik het standpunt van de Eerste Kamer dat zij het wetsvoorstel niet wil behandelen vóórdat de Raad van State zich heeft uitgesproken over een wezenlijk onderdeel daarvan en het kabinet daarop heeft gereageerd. Om desondanks geen onnodige vertraging op te lopen, stel ik voor om de procedure om te draaien. De staatssecretaris dient zo snel mogelijk een novelle in bij de Tweede Kamer waarmee de wijzigingen op grond van het amendement Lodders/Vermeij ongedaan worden gemaakt. Nadat de Tweede en Eerste Kamer daarmee akkoord zijn gegaan, kan de Eerste Kamer met de inhoudelijke behandeling van het wetsvoorstel APF beginnen. Ze hoeven dan niet te wachten op het advies van de Raad van State. Als het advies er op enig moment is en de Raad van State de bezwaren van de staatssecretaris deelt, dan gebeurt er niks en blijft het wetsvoorstel onveranderd. Ziet de Raad van State geen problemen op Europeesrechtelijk gebied voor de verplichtstelling, dan wijzigt de wetgever de Pensioenwet bij eerste gelegenheid zodanig dat de strekking van het amendement Lodders/Vermeij weer terugkeert. Maar dat kan ook in een later stadium en zelfs na 1 januari 2016.
310815